Feiten en fabels over voeding en kanker

Vezels, zuivel en koffie zijn gezonder dan je denkt, weet hoogleraar Ellen Kampman, voedings- en kankerdeskundige
Wissel het dagelijkse biertje of glas wijn in voor een glas melk en je bent beter beschermd tegen kanker, stelt hoogleraar en voedings- en kankerdeskundige Ellen Kampman. En wat je beter kunt vermijden? Witbrood, maar ook hoge doses extra vitaminen.

De witte bolletjes liggen er verleidelijk bij op de Wageningse campus, maar voor professor Kampman zijn de vezelarme darmstoppers een doorn in het oog. ,,Als ik de catering vraag waarom ze hier liggen, krijg ik als antwoord dat ze veel worden verkocht. Bied ze dan niet aan! Leg volkorenbrood neer. Maar zij denken waarschijnlijk: daar is die vreselijke mevrouw weer.”

Zelfspot is Ellen Kampman, lid van de Gezondheidsraad, niet vreemd. Na veertig jaar onderzoek heeft de hoogleraar de feiten en fabels over voeding en kanker wel op een rij. ,,Ik vergelijk gezond eten met de gordel in de auto. Je kunt ‘m niet omdoen en geluk hebben, maar je kunt ook door de voorruit vliegen. Met gezonde voeding is er nog steeds kans op kanker, maar je bent veel beter beschermd.”

Melk helpt tegen darmkanker, stelt nieuw onderzoek.

,,Ja. Dat is een feit. Hoe meer zuivel iemand gebruikt, hoe minder risico op dikke-darmkanker.”

U lijkt niet verbaasd?

,,35 jaar geleden promoveerde ik al op de relatie tussen zuivel en darmkanker. Het gaat om de calcium, die lijkt de darmwand te beschermen. Interessant in deze studie is dat ook het effect van lactose-intolerantie is aangetoond: wie geen zuivel verdraagt, loopt inderdaad een groter risico op darmkanker.”

Toch grijpen velen tegenwoordig naar melkvervangers.

,,Ja, dat vind ik een beetje eng. Terecht dat we klimaat belangrijk vinden. Maar als het gaat om gezondheid, dan hoort zuivel echt niet in de slechte hoek. Je kunt denken: nou, dan verrijken we sojamelk met calcium. Maar dat proces kost volgens voedingstechnologen enorm veel energie. Mogelijk zijn er ooit betere, duurzame alternatieven. Maar voor nu blijft het goed om dagelijks 1 à 2 porties halfvolle zuivel te gebruiken.”

Toen Kampman in de jaren 80 studeerde in Wageningen was voeding als oorzaak van kanker een blinde vlek. Men dacht: kanker is erfelijk, of pech, of het resultaat van straling. Allemaal waar. Maar nu weten we: leefstijl en voeding hebben grote invloed. En toch: terwijl iedereen doordrongen is van het risico van roken, ligt dat bij een krat bier heel anders.

,,Ik schrik daar altijd van. Alcohol is de meest kankerverwekkende stof in onze voeding. Die is te linken aan zeven soorten kanker, waaronder borst- en darmkanker. De oorzaak zit in het giftige aceetaldehyde, dat vrijkomt bij de afbraak van alcohol in de lever. Gek genoeg behoorden slijterijen tijdens de coronacrisis tot de essentiële winkels. Misschien willen we het wel niet weten.”

U ziet liever dat we onze droge januari voortzetten?

,,Dry January is goed om een patroon te doorbreken. Om beter te slapen en je fitter te voelen. Maar om het risico op kanker te verlagen moet je langere tijd drastisch minderen of alcohol helemaal laten staan. Je kunt je beter hier zorgen over maken dan over kleur- en zoetstoffen.”

Toch wil actiegroep Foodwatch een verbod op aspartaam, de zoetstof in onder meer cola light.

,,Zoetstoffen zie ik niet als grootste probleem. Je moet wel heel veel liters frisdrank met zoetstoffen binnenkrijgen om een verhoogd risico te hebben. Dat haalt de gemiddelde Nederlander niet.Dat suiker kankerverwekkend zou zijn, is een fabel. Maar overgewicht is wel de oorzaak van ruim tien soorten van kanker.” Overgewicht zorgt voor kleine ontstekingsreacties in het lijf, legt Kampman uit. Uit dierstudies blijkt dat dit kanker kan veroorzaken. Daarnaast beïnvloedt het de vrouwelijke geslachtshormonen, wat kan leiden tot borstkanker. Bovendien zien onderzoekers nu een nieuwe vorm van slokdarmkanker. ,,Vroeger zou je denken: dat komt door alcohol of roken”, zegt de wetenschapper. ,,Maar door dikke buiken komt het maagzuur omhoog. En dat is toxisch.”

Hoe zit het met rood vlees? Epidemiologische bewijs lijkt niet zo eenduidig.

,,Het risico is kleiner dan bij roken, maar het wetenschappelijk bewijs is even hard. Als iemand beweert dat er geen duidelijk verband zou zijn tussen bewerkt vlees (vleeswaren) of rood vlees en kanker, dan is dat pure domheid. Het gaat om het heemijzer, dat vlees rood kleurt. Dat beschadigt de darmwand. Als die wondjes niet genezen dan kunnen ze uitgroeien tot tumoren. Daarom adviseert het Voedingscentrum maximaal 300 gram rood vlees per week.”

Het initiatief EAT Lancet opperde zelfs maximaal 98 gram rood vlees per week.

,,Zij kijken ook naar duurzaamheid. Als je dat meeneemt, komt het Voedingscentrum in de toekomst misschien ook lager uit. Maar voor gezondheid zeg ik niet: word maar veganist of vegetariër.”

Eén ontwikkeling baart Kampman in het bijzonder zorgen: darmkanker openbaart zich in de VS en Engeland steeds vaker al onder de leeftijd van 50 jaar. Ze vreest dat dit ook in Nederland zal gebeuren. Daarom hamert ze op een strenger alcoholbeleid, op minder overgewicht en minder rood vlees. Op besliste toon: ,,De overheid moet helpen groenten, fruit en volkorenproducten de makkelijke en smakelijke keuze voor iedereen te maken.”

En precies daarom reageert ze zo fel op die witte bolletjes in de kantine. ,,Juist vezels bieden bescherming tegen darmkanker. Ze helpen slechte stofjes weg te vangen, zoals heemijzer. En doordat vezels de darmen stimuleren, scheid je die schadelijke stoffen sneller uit. Witbrood daarentegen vertraagt de darmen, waardoor giftige stoffen ophopen. Toch eet de gemiddelde Nederlander nog niet de helft van het dagelijkse advies aan vezels.”

Het is een plaag, vindt ze, dat witte brood. ,,Als je in de supermarkt vraagt om volkorenbrood, is er weinig keuze. Veel broden zien er wel bruin uit, maar zijn het in feite niet. Dat is op onze campus niet anders.”

Biologische voeding dan, helpt die tegen kanker?

,,Nee. We hebben in Wageningen niet kunnen aantonen dat biologische voeding meer gezonde stoffen bevat. Mensen die voor biologisch kiezen, zijn vaak hogeropgeleid, bewegen meer en leven gezonder, behalve dat ze meestal meer alcohol drinken. Biologisch blijft voor de happy few, daar gaan we de wereld niet mee voeden.”

Misschien wel de belangrijkste studie uit Kampmans carrière betreft een ontdekking over vitaminen. Foliumzuur (B11) is belangrijk voor zwangere vrouwen om te voorkomen dat ze baby’s krijgen met open ruggetjes. Maar Kampman en collega’s ontdekten dat een te hoge dosering juist de kans op darmkanker verhoogt.

In de VS zag men hetzelfde fenomeen onder 50.000 rokers. Het idee was dat zij dankzij betacaroteen minder longkanker zouden krijgen. Maar hoge doseringen lieten tumoren juist sneller groeien. Haar vakgebied stond op z’n kop. ,,Wij dachten altijd: baat het niet, dan schaadt het niet. Maar de conclusie is: je moet oppassen met voedingssupplementen.”

En dat terwijl de winkels ermee volliggen. Kamphuis vindt het onbegrijpelijk. ,,Is ooit bewezen dat ze werken? Nee. Je plast ze ook zo weer uit. Het is niet voor niets dat de Gezondheidsraad alleen vitamine D adviseert. Voor vrouwen boven de 50 en mannen boven de 70. De rest kun je het beste halen uit gezonde voeding.”

Ze schudt haar hoofd. ,,Ja, gezondheid is big business. Maar al die hoge doseringen zijn eigenlijk best gevaarlijk.”

Dus geen wijn meer, geen bier, geen biefstuk, geen witte bolletjes. Dat wordt saai.

,,Het gaat er niet om dat je niet af en toe mag genieten, maar je moet voorkomen in een patroon van verkeerde keuzes te vervallen. Dat is ongezond. Al vind ik het ook jammer dat er nog weinig lekkere alcoholvrije wijn bestaat.” Gelukkig heeft ze voor de koffieleuten goed nieuws. ,,Dat koffie beschermt tegen kanker is geen fabel. Drie à vier koppen per dag is gunstig. Al weten we nog niet precies hoe dat precies werkt.”

Hoe (on)gezond is burrata?

Burrata is populair! Je ziet overal recepten langskomen met deze Italiaanse kaas die bekend staat om zijn romige textuur en delicate smaak. Op een salade, een pizza of spaghetti, maar hoe (on)gezond is burrata? En wat is het verschil tussen burrata en die andere witte bol, oftewel mozzarella?

Waarom je beter geen frisdrank kunt drinken

Cola, sinas, gingerbeer, tonic, bitter lemon… de keuze uit frisdranken is enorm. Populaire dranken, overal te koop en niet erg duur. Maar wat veel mensen niet beseffen is dat frisdranken best een grote impact kunnen hebben op de gezondheid. Als je op je gezondheid wilt letten, kies je liever voor iets anders dan frisdrank.

Wat is het gezondste om op je boterham te doen?

Broodbeleg is vaak ongezonder dan je denkt. Er kunnen veel calorieën, toegevoegde suikers, verzadigde vetten en zout in zitten. Maar wat doe je op je boterham als je gezond wilt eten? Vleeswaren is te bewerkt, hagelslag te suikerrijk en kaas te vet. Acht gezondere opties.

Ik slik capsules. Mag ik deze openmaken en dan innemen?

Dit hangt van de inhoud van de capsule af. De meeste capsules bestaan uit twee helften die op elkaar zitten ‘vastgeklikt’ en die je eenvoudig kunt lostrekken. Er zijn echter ook capsules uit een geheel, die kunnen niet geopend worden.

Capsules zijn harde of zachte hulsjes die de actieve stof van het medicijn bevatten. De actieve stof is gemengd met hulpstoffen en zit meestal in poedervorm in de capsule, maar soms ook als vloeistof of maagsap-resistente korreltjes.

Openen van capsules lijkt soms een prima idee, maar kan ook zorgen dat het medicijn niet meer werkt, te sterk werkt, of bijwerkingen geeft. Sommige medicijnen hebben juist een capsulevorm om de gebruiker te beschermen tegen irritatie van de huid, de mond of de luchtwegen door de actieve stof.

Stakingsdagen Zuid-Holland en Zeeland

Op maandag 2 december en dinsdag 3 december wordt er gestaakt in de apotheken in Zuid-Holland en Zeeland.

Ook in Medisch Centrum Brielle zult u hier iets van merken. Op deze dagen zal de apotheek alleen voor spoedgevallen beschikbaar zijn.

12 november: landelijk staking apotheken

Apotheekmedewerkers voeren actie

Apothekersassistentes en apotheekmedewerkers voeren actie voor een betere landelijke cao en een eerlijker loon. Dit is een actie van de vakbonden FNV en CNV.

 

De landelijke staking is gepland op

dinsdag 12 november

 

 

Wat merkt u hiervan?

Het veilig gebruik van uw medicijnen blijft voorop staan.

Uitsluitend voor spoedgevallen kunt u bij ons terecht

 

Wij vragen om uw begrip.

Ik vergeet soms mijn medicatie in te nemen. Wat kan ik doen?

Onderzoek toont aan dat je niet de enige bent. Veel mensen blijken om uiteenlopende redenen medicijnen niet te gebruiken zoals door de arts eigenlijk was bedoeld. ‘Vergeten’ is daarbij een van de vaakst genoemde redenen. Dit is natuurlijk zonde, omdat het medicijn dan niet de gewenste uitwerking heeft.

Er zijn apps beschikbaar die structuur kunnen aanbrengen in je gebruik. De standaard wekkerfunctie van je telefoon kan al volstaan. Of vraag bij de apotheek om een weekdoosje. Hierin kun je tabletten per dag leggen zodat je weet of je ze die dag al hebt ingenomen. De medewerkers van de apotheek denken er graag over mee. Loop gewoon eens binnen, dan helpen ze je graag verder.

De herhaalservice van de apotheek zorgt dat medicijnen altijd klaarstaan als ze op zijn. Hierdoor pak je nooit mis. Internet-online-apotheken zijn onhandig, omdat je altijd afhankelijk bent van een koerier die van ver moet komen, ook als je iets snel nodig hebt. Als het lastig is om naar de apotheek te komen, is het altijd mogelijk om de medicijnen (gratis) te bezorgen.

Als je medicijnen op meerdere momenten moet nemen, kun je met de apotheek overleggen of het mogelijk is om de innamemomenten te synchroniseren. Soms kunnen tabletten in de avond ook met een kleine aanpassing naar de ochtend worden verplaatst. Of je een gemist innamemoment nog diezelfde dag moet inhalen, kun je bij twijfel navragen bij je apotheek.

Verborgen epidemie aan het licht: enorme toename prediabetes in Nederland

Het aantal mensen met een voorstadium van diabetes type 2 is veel hoger dan gedacht. Uit nieuw onderzoek van de Universiteit van Maastricht blijkt dat de bloedsuiker van zeker 1,4 miljoen Nederlanders verhoogd is. ,,Er komt een tsunami van diabetespatiënten aan.”

In 2018 bleek nog dat ongeveer 1,1 miljoen mensen met prediabetes rondliepen. Dat aantal ligt fors hoger. Van de Nederlanders tussen 40 en 75 jaar zou het nu al gaan om zo’n 1,4 miljoen gevallen met verhoogde bloedsuiker.

MedGemak update

Wij willen u erop wijzen dat de MedGemak-app voor een correcte werking dient te worden bijgewerkt naar de meest recente versie (versie 9.3.15), omdat oudere versies niet meer ondersteund worden.